Wikingowie - skandynawscy wojownicy, o których krążą legendy.

Potężne floty bogato rzeźbionych statków, zwanych Knarami. Ciężkie miecze, włócznie i topory, ozdabiane runami dla szczęścia oraz ochrony przez złym losem. Okrągłe, drewniane tarcze, pokrywane herbami. Charakterystyczne, długie brody i wąsy, elegancko przeplatane rzemykami. Słowem: Wikingowie!

Wikingowie - rys historyczny

Pierwsze wzmianki o wikingach pochodzą z VIII wieku. Wbrew powszechnemu przekonaniu, początki ich działalności to wyprawy zarówno o charakterze kupieckim jak i rabunkowym. Nazwą wiking (vik - zatoka, osada portowa) nawiązano do zbrojnych wypraw morskich, które głownie kierowano w stronę Europy Zachodniej. Należy jednak pamiętać, że Europa nie stanowiła kresu ich podróży. Na długo przed Kolumbem, Wikingom udało się dotrzeć do Ameryki Północnej (półwysep Labrador, wschodnie wybrzeże Kanady).

Przez ponad 250 lat napadali i grabili ludy. Do podróży poza kraje skandynawskie przede wszystkim zmusił ich… głód. Nagły wzrost populacji, spowodowany ociepleniem klimatu oraz rozwinięciem technik rolniczych przy jednoczesnym deficycie ziemi uprawnej, doprowadził do konieczności opuszczenia dotychczasowego terytorium w celu znalezienia nowych źródeł utrzymania. Wikingowie wykorzystali sytuację polityczną Szkocji, Anglii i Francji, które osłabione wojnami domowymi nie potrafiły przeciwstawić się skandynawskim najeźdźcom. 

Zdobywane ziemie były ograbiane z kosztowności oraz żywności a na splądrowanych ziemiach z czasem zaczęto zakładać osady. Na początku XI wieku niemal 80% Anglii zostało przejęte przez Wikingów, gdzie następnie założono królestwo władane przez króla Knuta Wielkiego. Wujem Knuta Wielkiego był ówczesny książę Polski, Bolesław I Chrobry. Uważa się, że podczas najazdu na Anglię zaoferował Knutowi Wielkiemu swoje wsparcie, wysyłając na miejsce polskich wojowników.

Jednym z punktów zwrotnych w historii Wikingów był rok 919, w którym porzucili swoje dotychczasowe wierzenia i przyjęli chrześcijaństwo. Do tego czasu byli oni wyznania politeistycznego, oddając cześć wielu bogom oraz boginiom. Najbardziej popularnymi męskimi bożkami byli Thor, bóg burzy oraz piorunów i Odyn, bóg wojny i wojowników. Spośród damskich bożków, największą popularność zdobyła Freja, bogini miłości, płodności oraz magii. Wraz ze stopniowym odrzucaniem pogaństwa, Wikingowie zaprzestali publicznego składania bóstwom ofiar, które najczęściej stanowili ludzie dobrowolnie poświęcający swoje życie.

Końcem epoki Wikingów jest śmierć króla Norwegii, Haralda III Srogiego. Poległ z rąk Anglosasów, którzy zjednoczyli się by razem zakończyć grabieże z rąk skandynawskich wojowników. Po całodziennej bitwie pod Stamford Bridge, resztki Norwegów rzuciły się do ucieczki, ścigane i dziesiątkowane przez armię przeciwnika. Ci którym udało się uciec, w tym syn króla Norwegów - Olaf, złożyli hołd oraz przysięgę o utrzymaniu pokoju i przyjaźni z Anglosasami.

Wikingowie - mity wyjaśnione faktami

Jeden z mitów udało nam się obalić już na wstępie tego wpisu. Otóż Wikingowie, utożsamiani obecnie wyłącznie z bezwzględnymi zabójcami, zajmowali się również handlem, rolnictwem i osadnictwem na dotychczas niezamieszkałych terenach. Zupełny mit stanowi pogląd, że w swojej polityce rozszerzania terytorium kierowali się wrodzoną brutalnością i skłonnością do przemocy. Otóż kierował nimi przede wszystkim głód, który od zarania dziejów popycha do ostateczności każde stworzenie.

Drugi często powielany mit dotyczy wyglądu Wikingów. Zwykło się uważać, że byli to ludzie o nad wyraz wysokiej i umięśnionej postawie. W rzeczywistości jednak, niewiele różnili się od przeciętnego mieszkańca Europy. Również przypisywane im blond włosy, szalenie błękitne oczy czy posiadanie nadludzkiej siły biorą się z powtarzania mitu ukutego przez pierwszych podbitych chrześcijan. Zwyczaje Wikingów drastycznie odbiegały od zwyczajów najeżdżanych ludów, dlatego opisy przedstawiały ich jako postacie nieludzkie, o dziwnych upodobaniach. Opisy te miały również stanowić ostrzeżenie dla pozostałych, dlatego niejednokrotnie bywały koloryzowane.

Między bajki również należy włożyć legendarny hełm wikinga, wykończony rogami. Jego geneza nie pochodzi z Ery Wikingów, ale z charakteryzacji postaci opery Wagnera (Pierścień Nibelunga). Kostiumy zaprojektowane przez Carla Emila Doeplera miały przykuwać uwagę widzów, podkreślać demoniczny charakter Wikinga stąd też wziął się pomysł o dodaniu do hełmów rogów, imitujących rogi diabła.

Jak głosi ostatni mit - Wikingowie nie przestrzegali higieny. Stereotypowo, sylwetka Wikinga pokryta jest warstwą brudu, solą morską i krwią zabitych przeciwników. Prawda jednak okazała się być zupełnie inna, dzięki archeologicznym odkryciom grzebieni, pęset oraz brzytw na terytoriach zamieszkiwanych przez Wikingów. Okazało się, że przykuwano olbrzymią uwagę na pielęgnacje brody oraz włosów, a ich charakterystyczne cięcia szybko zdobyły popularność na dworach przełomu IX i X wieku. 

Wikingowie - wieloepokowa inspiracja

Bogata kultura oraz historia Wikingów do dzisiaj wzbudza ciekawość. Stanowią inspirację w literaturze, sztuce a nawet filmie czy grach komputerowych. Należy jednak pamiętać, że wiele powtarzanych schematów mija się z prawdą. Mity utworzone przed wiekami, powielane są do dzisiaj, zaburzając historyczny rys skandynawskich wojowników.